Horæ ad usum Sarum, Rouen c.1420-1430
Copenhagen - Private Collection
|
|
Codex cuj Horæ ad usum Sarum, Rouen c.1420-1430 Copenhagen - Private Collection |
 | |
| Vision of St. Gregory Full-page miniature by 'Master B'. (Illustrates the numerous bleeding wounds of Christ to the following prayer "The 15 O's" by Birgitta, cf. Leroquais, Livres d'heures, II, 97-98) The script in this quire is by a new more rustic second hand. In the center of the border to the right is a drawing in brown ink of a hybrid creature, a grotesque Centaur with a bow, showing how the underdrawing was prepared by the painter in faint brown ink. In this case has it been left unfinished, giving us valuable information about the division of hands in the illuminating process. The gilted threefoils and the botanical details were finished by an assistant illuminator on basis of the same underdrawing, but the more demanding central figure was then left open to the master himself. Looking at the facing border on f.210v is it clear that the eagle (corresponding to the centaur) was painted by the same hand as the miniature (Master B) when the floral decoration already had been finished by his assistant. The last step in the illuminating process was the painted and heavily gilted frame around the miniature, and around the facing initial textpage. Both are lacking the Parisian elegance and delicate finish found around the miniatures painted by 'Master A' in other parts of the manuscript] Private Collection in Denmark |
| ORATIONES DIVERSE | |
| f.210v | *Vision of St. Gregory |
| f.211 | /O Domine ihesu xpe eterna dulcedo, te amancium iubilus excedens omne gaudium et omne desiderium salus et amator omnium peccatorum vere penitencium qui delicias tuas testatus es esse cum filiis hominum propter hominem, homo factus es in fine temporum. Memento omnis premeditacionis et intimi meroris quem in humano corpore sustinuisti instante salu=// |
| f.211v | /berrime passionis tue tempore in divino corde ab eterno preordinato. Memento tristicie et amaritudinis quam in animo te ipso attestante habuisti, quando in ultimis cena discipulis tuis corpus et sanguinem tuum tradidisti pedes eorum lavisti, ac dulciter eos consolando iminentem passionem tuam predixisti. Memento omnis tremoris angustie et doloris quem in tuo delicato corpore ante passionem crucis tue pertulisti quando post trinam // |
| f.212 | /oracionem et sanguineum sudorem a tuo discipulo tradebaris, ab electa gente capiebaris, a falsis testibus actulabaris, a tribus iudicibus iniuste iudicabaris, et in electa civitate in paschali tempore in florida corporis tui iuventute innocenter condempnabaris veste propria exuebaris, vestem alienam induebaris, collophizabaris oculis et facie relabaris, a lapis cedebaris ad columpnam ligabaris, flagellabaris spinis coronabaris, arundine in // |
| f.212v | /capite feriebaris, et innumerabilibus aliis calumpniis laterabaris. Da michi queso ob memoriam harum ante crucem tuam passionum, veram ante mortem meam contricionem puram confessionem, dignam satisfaccionem et omni peccatorum meorum plenam remissionem. Amen. Pater noster. Ave maria. O Ihesu mundi fabricator quem nulla dimencio vero in termino meretur qui terram palma concludis. Recordare amarissi=// |
| f.213 | /mi doloris quos sustinebas cum suavissimas manus tuas ad crucem iudei obtusis clavis primo affixerunt ad perforandum delicatissimos pedes tuos cum non esses conveniens voluntati eorum, dolorem super dolorem vulneribus tuis addiderunt et ita crudeliter te distraxerunt et extenderunt in longum et latum crucis tue quod dissolverentur compagines membrorum tuorum. Deprecor te per huius sacratissimi et amarissimi in cruce doloris // |
| f.213v | /memoriam ut des michi timorem et amorem tuum. Amen. Pater noster. Ave maria. O Ihesu celestis medite recordare langoris livoris et doloris quos in alto crucis patibulo levatus passus es in omnibus dilaceratis membris tuis quorum nullum in statu suo recte permanserat ita ut nullus dolor similis tuo dolori inveniretur, quia a planta pedis usque ad verticem capitis non fuit in te sanitas, et tunc quasi omnium dolorum in memor // |
| f.214 | /patrem pro inimicis preexorasti dicens: Pater ignosce illis quia nesciunt quid faciunt. Per hanc misericordiam et ob memoriam illius passionis tue, amarissime sit omni peccatorum meorum plena remissio. Amen. Pater noster. Ave maris gratia. O Ihesu vera libertas, angelorum paradisus deliciarum. Memento terroris et horroris quos sustinebas quando omnes inimici tui quasi leones ferocissimi te circumsteterunt et cola=// |
| f.214v | /phizacionibus conspuicionibus ungulacionibus ceterisque in auditis penis te molestaverunt et per omnia verba durissimaque tormenta, domine ihesu xpriste quibus te omnes inimici tui afflixerunt. Deprecor te ut liberes me ab omnibus inimicis meis visibilibus et invisibilibus et dones me sub umbra alarum tuarum proteccionem salutis eterne invenire. Amen. Pater noster qui. Ave maria gracia plena.// |
| f.215 | /O Ihesu speculum claritatis eterne. Memento illius meroris quem habuisti quando in speculo serenissime maiestatis tue, conspexisti predestinacionem electorum tuorum per merita tue passionis salvandorum et reprobacionem malorum in multitudine dampnandorum, et per abyssis miseracionis tue qua nobis perditis et desperatis peccatoribus tunc condoluisti et precipue quam latroni in cruce exhibuisti dicens: Hodie // |
| f.215v | /mecum eris in paradiso. Rogo te pie ihesu ut facias mecum misericordiam tuam in hora mortis mee. Amen. Pater noster. Ave maria. O Ihesu rex amabilis amice totus et desiderabilis. Memento meroris quem habuisti quando nudus et miserabilis in cruce perpendisti et omnes amici tui et noti adversum te steterunt, et nullum consolantem inveniebas set solummodo dilectam genitricem matrem tuam in ama=// |
| f.216 | /ritudine anime tibi felicissime astantem quam dilecto discipulo tuo commendasti dicens: Mulier ecce filius tuus. Rogo te pie ihesu per gladium doloris qui tunc eius animam pertransivit ut compasciaris michi in omnibus tribulacionibus meis corporalibus et spiritualibus et des michi consolacionem in omni tribulacionis tempore. Amen. Pater noster. Ave maria. O Ihesu fons inhauste pietatis qui ex // |
| f.216v | /intimo dilectionis affectu in cruce dixisti: Sicio, scilicet salutem humani generis. Accende quesumus nostrum desiderium ad omne opus perfectum et sitim carnalis concupiscencie et estum mundane dilectionis in nobis penitus refrige in extingue. Amen. Pater noster. Ave maria gracia. O Ihesu dulcedo cordium iugensque suavitas mencium per amaritudinem aceti et fellis quam pro nobis sustinuisti et degustasti in hora mortis tue concede nobis // |
| f.217 | /corpus et sanguinem tuum digne percipere ad remedium et consolacionem animarum nostrarum. Amen. Pater noster. Ave maria gratia. O Ihesu regalis virtus iubilusque mentalis. Memento doloris quem passus es quando pre mortis amaritudine et iudeorum insultacione cum magna voce te a deo patre derelictum clamasti dicens: Deus meus, deus meus, ut quid dereliquisti me. Peto per hanc angustiam ut in angustiis mortis nostre, ne // |
| f.217v | /derelinquas nos domine deus noster. Pater noster. Ave maria. O Ihesu alpha et oo, virio vera, via et virtus in omni medio. Recordare quod a summo capitis usque ad plantam pedis te pro nobis in aqua passionis demersisti. Propter latitudinem et magnitudinem vulnerum tuorum doce me per veram caritatem latum mandatum tuum servare in peccatis nimis demersum. Amen. Pater noster. Ave maria. O Ihesu abissus profundissime // |
| f.218 | /misericordie. Rogo te propter profunditatem vulnerum tuorum que transierunt carnem tuam inedullam ossum ac viscerum tuorum ut me submersum in peccatis emergas et abscondas me in foraminibus vulnerum tuorum a facie ire tue donec pertranseat furor tuus domine. Amen. Pater noster. Ave maria gracia. O Ihesu veritatis speculum unitatis signum caritatis vinculum. Memento innumerabilium vulnerum tuorum quibus a summo capitis // |
| f.218v | /usque ad ymum pedis vulneratus fuisti et ab impiis iudeis laceratus fuisti et sanctissimo sanguine tuo rubricatus quoniam magnitudinem doloris in virginea carne tua pro nobis pertulisti. Pie ihesu quid ultra debuisti facere quod non fecisti. Scribe queso pie ihesu omnia vulnera tua in corde meo preciosissimo sanguine tuo ut in illis legam tuum dolorem et amorem ut in graciarum accionem usque in finem vite me iugiter perseverem. Amen. Pater noster. Ave.// |
| f.219 | /O Ihesu leo fortissime rex immortalis et invictissime. Memento doloris quem passus es cum omnes vires cordis et corporis tui tibi penitus defecerunt et inclinato capite dixisti: Consummatum est. Per hanc angustiam et dolorem miserere mei in ultima consummacione exitus mei cum anima mea auxiata fuerit et spiritus meus conturbatus. Amen. Pater noster. Ave maria. O Ihesu unigenite altissimi patris splendor et figura substancie eius. Memen=// |
| f.219v | /to subnixe commendacionis qua spiritum commendasti dicens: Pater in manus tuas commendo spiritum meum, et lacerato corpore rupto corde cum valido clamore patefactis visceribus misericordie pro nobis redimentis expirasti. Per hanc preciosissimam mortem tuam. Precor te rex celorum conforta me ad resistendum diabolo mundo carni et sanguini, ut mundo mortuus tibi vivam et in novissima hora exitus mei, suscipe ad te revertentem spiritum meum exulem et peregrinum. Amen.// |
| f.220 | /Pater noster. Ave maria. O Ihesu vitis vera et fecunda. Memento super effluentes et habundantes effusiones sanguinis tui, quem tu de latere tuo sicut de vitro expresso copiose effudisti, quando in cruce torcular solus calcasti et ex lancea militari perfosso latere tuo nobis sanguinem et aquam propinasti ita ut nec minima gutta in te remaneret et tunc demum quasi mirre faciculus in altum suspensus fuisti, et delicata caro // |
| f.220v | /tua evanuit et liquor visceorum tuorum exaruit in edulla ossum tuorum emercuit. Per hanc amarissimam passionem tuam et preciosissimi sanguinis tui effusionem. O dulcis ihesu vulnera cor meum ut penitencie et amoris lacrime sint michi panes die ac nocte et converte me totaliter ad te ut cor meum perpetuo tibi fiat habitabile et conversacio mea tibi sit et accepta, ac finis vite me ita laudabilis, ut post huius vite termi=// [Catchword: -num] |
| f.221 | /num te merear laudare cum omnibus sanctis tuis in eternum. AMEN. Pater noster. Ave maria. Credo in deum etcetera. ->>(11 lines blank)// |
| f.221v | blank |
| f.222 | blank |
| PRAYER | |
| f.222v | *The Trinity (Gnadestuhl) Full-page miniature by master A. (In the border below a heraldic scroll in silver with a partly effaced pattern, probably the initials of the original owner) |
| f.223 | /Domine deus omnipotens pater et filius et spiritus sanctus da michi .N. famulo victoriam contra omnes inimicos meos, ut non possint michi resistere nocere nec contradicere sed dirigatur virtus eorum et consilium in bonum. Tu es deus meus fortitudo mea et refugium meum et clypeus defensionis mee et turris immobilis protectio mee, queso quatinus dispergantur et confondantur // |
| f.223v | /omnes adversarii mei et inimici mei deus abraham deus ysaac deus iacob deus omnium beneviventium libera me famulum tuum de omnibus peccatis de angustiis de tribulacionibus de necessitatibus de omnibus periculis meis da michi robur et fortitudinem et perseveranciam in bonum et sermonem rectum et benesonantem in os meum ut placita sint omnia verba mea omnibus me videntibus et audientibus ut michi veniam // |
| f.224 | /graciam et auxilium in omnibus peticionibus meis propheta clamat. Apostolis dicit xps in se confidentes salvat xps vincit xps regnat xps imperat. Et sic xps imperare dignetur me esse triumphatorem omnium adversariorum meorum ut non timebo quid faciat michi homo. [Ps.53] Deus in nomine tuo. [Ps.66] Deus misereatur nostri. [Ps.129] De profundis clamavi, ut supra. Oracio. Libera me domine fili dei vivi qui in cruce suspensus fuisti et lancea // |
| f.224v | /latus tuum perforari permisisti et precioso sanguine tuo me redemisti. Et sicut liberasti tres pueros de camino ignis ardentis. Sydrac, mysaac et abdenago libera me domine sicut liberasti danielem de lacu leonum, libera me domine sicut liberasti susannam de falso crimine. Exaudi me domine sicut exaudisti beatam mariam magdalenam peccatricem. Libera me domine .N. famulum tuum ab omni opere malo preterito presenti et futuro.// |
| f.225 | /Exaudi me domine in omnibus deprecacionibus meis peticionibus meis et periculis. Libera me domine. Qui vivis et regnas cum deo patre in unitate spiritus sancti deus. Per omnia secula seculorum. Amen. ->>(7 lines blank)// |
| SALVE (Meditations on Salve Regina) | |
| f.225v | *Virgin and Child in Mandorla. (Full-page miniature by master A). |
| f.226 | /Has vias laudes qui sacra virgine gaudes. Et venerando piam studeas laudare mariam virgines intacte dum veneris ante figuram. Pre cereundo cave ne taceatur ave. Invenies veniam sic salutando mariam. Salve. Salve virgo virginum, stella matutina. Sordorum criminum vera medicina. Consolatrix hominum que sunt in ruina precibus precantium mater te inclina.// |
| f.226v | /Regina. Regina regnancium virgo puellaris. Peperisti filium mater singularis. Sacratum palacium dei convocaris. Divinum auxilium nobis largiaris. Misericordie. Fons misericordie dici meruisti. Atque mater gracie quando concepisti. Summum regem glorie quem post peperisti. largitorem venie mundo contulisti. Vita. // |
| f.227 | /Vita via veritas est de terra nata. Et semper virginitas restat illibata. Nam tua humanitas fuit operata. Quod in te divinitas esset incarnata. Dulcedo. Dulcedo dulcedinis frunctus benedictus. Ventris tui virginis agnus dei dictus. Cuius unda sanguinis homo derelictus. Locus labe criminis est // demon victus. |
| f.227v | /Et spes. Et spes nostra solida es virgo maria. Virga yesse florida ut in ysaya. Rore celi madida dicit prophetia. Pulchra ut vir candida dei mater pia. Salve. Salve lux fidelium fugens ut aurora. Que es supra lilium pulchra et decora. Omne quod est noxium // |
| f.228 | /tolle sine mora. Et dei auxilium pro nobis implora. Ad te. Ad te clamant miseri multum desolati. Nobis aures a petri peccatis sacrati. Ut afaute misere per te liberati. Consequantur liberi viam tui nati. Clamamus. Clamamus devocius ad te suspirantes. Et effectuosius te pie precantes.// |
| f.228v | /Dele quia interius male cogitantes (G)essimus eternis opere peccantes. Exules. Exules exilio omnes sumus dati. Pro parentis inicio gloria privati. Paradisi gaudio et exorbitati. Tuo beneficio sumus reparati. Filii. Filii suspira prodere coguntur. Mundi pro miseria per quam muoluuntur.// |
| f.229 | /Ad dampnata vicia sepe dilabuntur. Sed misericordia tua fulciuntur. Eve. Eve lapsus intulit dampnum desperatum. Et a nobis abstulit gaudium beatum. Quod post evam contulit verbum incarnatum. Quando mortem sustulit delevit peccatum. Ad te. Ad te clamant iugiter tui famulantes. Et in te fideliter homines // |
| f.229v | /sperantes. Iuvamen humiliter tuum implorantes. Quos misericorditer audios clamantes. Suspiramus. Suspiramus fletibus nostris pro peccatis. Et multi gemitibus per nos perpetratis. Sed in te confidimus mater pietatis, vere penitentibus veniam da gratis. Sementes. Tementes recolimus mala retroacta. // [The rubric is erroneous. Catchword: Sed] |
| f.230 | /Sed in te confidimus maria intacta, ut a te que petimus sint in nobis facta. Et flentes. Et flentes doloribus mente verecunda. Lumen nostris cordibus infunde fecunda. Vitiorum sordibus nos benigne munda. Iunge nos celestibus maria iocunda. In hac. In hac valle misera multum tenebrosa. // |
| f.230v | /Homini sunt genera plurimum fodosa. Nam eorum corpora sunt contagiosa, propter fca scelera et opprobriosa. Lacrimarum. Lacrimarum rivuli non prosunt vel aque. Quoniam senes et periculi et plebs una quaque. Timeant quod emuli querant circumquaque. Et fraus huius seculi trahat usquequaque. Eya ergo. Eya ergo dirige ad te nostras mentes. Atque lapsos erige conforta timentes.// |
| f.231 | /Et errantes corrige te pre querentes. Miseros nos dirige in te confidentes. Advocata. Advocata libera roram salvatore. Postulare propera tu consueto more. Ac progente misera benigno favore. Natum tuum mitiga materno amore. Nostra. Nostra spes fidelium semper fuit talis. Est et erit omnium mater virginalis. Ut nobis non noceat demon infernalis. Protegat // |
| f.231v | /et nutriat ac foveat subalis. Illos tuos misericordes oculos ad nos converte. Illos pios oculos et misericordes. Converte ad nos famulos in bono discordes. Et ad malum cedulos fortius concordes. Nostre carnis stimulos deleas et sordes. Et ihesum benedictum fructum. Et ihesum unigenitum fructum benedictum. Monstra nobis inclitum pium et non fictum. Per quem genus perditum a demone devictum.// |
| f.232 | /Datum in interitum reinxit in victum. Ventris. Ventris tui viscera ihesum portaverunt. Et beata ubera ipsum lactaverunt. Qui iudei vulnera dura intulerunt. Et eum post verbera cruci tradiderunt. Nobis post exilium ostende. Nobis post exilium benignum ostende. Ihesum tuum filium et nobis impende. Vere patrocinium et manum extende. Quando ad iudicium eximus defende. O clemens. // |
| f.232v | /O clemens clemencia, summe bonitatis. Adonay filia flos virginitas. Dei plena gratia, fons humilitatis. Virginum leticia, scala caritatis. O pia. O pia piissima regina celorum. Camera dignissima dei seculorum. Virgo prudentissima, gemma confessorum. Atque iucundissima laus apostolorum. O dulcis. O dulcis dulcissima, super favo melle. // |
| f.233 | /Columba castissima carens omni felle. Mater benignissima iuxta nostrum velle. Tu cuncta fedissima a nobis reperte. Maria. Maria eximia natum deprecare, ut quicunque omnia hec vult recitare. In tui memoria et te collaudare. In seculorum secula. Hec est finis huius dulcissime expositionis salve, etc.// |
| f.233v | /V. Ave maria gracia plena dominus tecum, ut supra. Collecta. Deus qui de beate marie virginis utero verbum tuum angelo nunciante carnem suscipere voluisti presta supplicibus tuis ut qui vere eam dei genitricem credimus eius apud te intercessionibus adiuvemur. Per eundem xpristum dominum nostrum. Amen. ->>(3 lines blank)// |
| f.234 | blank |
| GAUDE BARBARA [Chevalier: Repertorium Hymnologicum 6715 *] | |
| f.234v | *St.Barbara (Full-page miniature by Master A, churchtower and martyrpalm as attributes) |
| f.235 | /¶ Gaude barbara serena virgo patris quam effrena non flectit insania. Gaude munda christi scena, [*Gaude, castitatis vena, huius mundi quam obscena, [*Foderunt o quam obscena non fedant contagia. [*Saeculi contagia. Gaude planta fructu plena, mundi crescens in harena, meritis et gracia. Gaude martir que terrena, spernens temporali pena, comparas celestia. [*Comporans celestia Gaude sponsa iam in cena sponsi de=// |
| f.235v | /gustans amena, paradysi gaudia. Solve culpe nos cathena, nec sis nobis aliena, mortis in angustia. Amen. [V.] Ora pro nobis beata virgo et martir barbara, [R.] ut digni efficiamur promissione christi. Oremus. Deus qui beatissimam virginem barbaram roseo martirii cruore perfusam in thalamo regni tui collocasti, concede propicius, ut per eam suorum apud te ve=// |
| f.236 | /niam delictorum obtinerant qui eius sempiterne claritati humillia devotione congaudent. Per dominum nostrum ihesum christum filium tuum qui tecum vivit et regnat in unitate spiritus sancti deus. Per omnia secula seculorum. Amen. ->>(6 lines blank)// *[Edited in: Analecta Hymnica, xxix, Leipzig, 1898, 97, no. 181 (after cod. 7977 (olim) der k.k. Familien-Fideikommiss-Bibliothek Wien). The edited text with alternative readings was kindly submitted to me by Bonnie Blackburn)] |
| f.236v | blank (ruled but unwritten) |
