CHD Book of Hours, in Dutch, use of Utrecht
Getijdenboek, Holland c.1410-1420
Copenhagen Kongelige Bibliotek Ms. Thott 8° 128

|New Files| |CHD Guides| |Tutorial| |Books of Hours| |Incunabula| |Calendars| |Selection of Uses| |CHD Miscellanea| |Dismembered Mss.|

Thott 128 Folio 136 *Face of Christ in H
Border Type A
Initial painted over the original infill left underneath
Model for the face of Christ was the same old patron as in
Pierpont Morgan Library M. 346 fol.1v (used in Paris)
Thott 128 Folio 118v
Border Type B
All minor initials with penwork are in polished gold and not
alternating in red and blue as in traditional manuscripts
Thott 128 Page Layout
Ruled for 12 lines of text (c. 66 x 44 mm)
Horizontal center line as part of the basic ruling

Thott 8° 128 Book of Hours (Getijdenboek in Nederlands, Holland c.1410-1420)
256ff. 128x104 mm, 12 lines (66x43,5), textura. 4 full-page miniatures on inserted leaves (at least two more has been excised), two historiated initials.
All minor initials over 1-2 lines are in polished gold with penwork alternating in red and black ink.
Miniatures and the historiated initials here for convenience attributed to the Master of Utrecht, Het Catharijneconvent Ms. ABM 112 (without going into details with the relations to other works from this workshop assigned various master-names, all working in a style deeply rooted in the 14th century, the "Court Style" so-called 'First Generation' in Dutch book illumination);
The two historiated initials are painted by the same hand as the miniatures on single leaves, and the fact that the initials have been painted on top of the conventional decoration (still seen from behind) does tell us that the artist was present at the completion and the miniatures not just were traded on the open market as imported singletons. The borders on text leaves are thus not necessarily by the same hand as the miniatures.
Binding: Simple new rebinding in cardboard cover, leather spine with gilted ornaments (18th cent.), no printed title. Inkwritten label on paper: /Brev.Rom.// No watermark in the paper fly-leaves.
Collation: I6 f.1-6, II6 f.7-12, +f.13 (=stub f.6'), III8 f.14-21, IV8 f.22-29, V10-2? f.30-37 (34/35), VI8-1 f.38-44', VII10 f.45-54, VIII8-3+1 f.54'-61 (- f.54'', - f.55', - f.60'), +f.62 (=stub f.54'), IX8 f.63-70, X8+1-1 f.71-78 (- f.75'), XI8 f.79-86, XII8 f.87-94, XIII8+1 f.95-103, +f.96 (=stub f.102'), XIV2+1 f.104-105, +f.106 (=stub f.103'), XV8 f.107-114, XVI10-2 f.115-122 (- f.116', - f.119'), XVII8 f.123-130, XVIII6-1 f.130'-135, XIX8 f.136-143, XX8 f.144-151, XXI8 f.152-159, XXII10-2 f.160-167 (- f.161', - f.166'), XXIII6-1 f.167'-172, XXIV8-1 f.172'-179, XXV8 f.180-187, XXVI8 f.188-195, XXVII10-1 f.195'-204, XXVIII8-1 f.204'-211, XXIX8 f.212-219, XXX6 f.220-225, XXXI8 f.226-233, XXXII8 f.234-241, XXXIII8 f.242-249, XXXIV8-1 f.250-256'.
No catchwords or signatures preserved in gatherings. The ruling is particular (see ills.).

Provenance.: Unknown, no clue to former owners until it was acquired by Count Otto Thott in the 18th cent.;
Photos: [Fot.ill.mss.f.13v, f.14, f.62, f.96v, f.97, f.106v, f.107, f.172] [Ms.micro pos.1154]
Bibl.: C.Bruun, 1889, p.115; Gyldne Bøger 1952 Cat.no.132;

    Full-text Prayers in Dutch
  1. f.226 Oratio Sancti Ambrosii : Overste priester ende gheware bisscop here ihesu xpriste
  2. f.236 Obsecro te: O soete Maria moeder Gods, vol alre godertierenheden
  3. f.243 Sacramental Prayers

Contents:
ff.1-12vKALENDARIUM (Dioc.Utrecht, sparcely filled) See full transcript: Kalendar Thott 128
Martius: 2.3.Luci paeus (usually 4.3.), 7.3.Perpetue ende felicitas, 12.3.Gregorius paeus, 17.3.*Gheertruut,
21.3.Benedictus abt, 25.3.*Onse urou uerholen, 27.3.*Ons heren uerrisinghe, 31.3.Albine ioncurou.
[Some deviations from Grotefend: 9.4.Anthonis mr., 18.5.Potentiane ioncfrou, 7.11.*Willibrord bisscop (rubr.), 5.10.Cristine ioncfrou. (Added in a later hand: 17.1.Anthonij abbas)]
f.13Blank (inserted leaf with miniature on verso)
HORE BEATE MARIE VIRGINIS (Use of Utrecht. Translation of Geert Grote)
f.13v*Betrayal of Christ (73x50 mm)
f.14/ O here du selste mine lippen op doen. *Virgin and Child (In O8. Full border type A)
f.15Invit. In der eerlicheit der alre salichster ioncfrouwe. Ps.94.
f.18[Pss.8, 18, 23] (Only one nocturn)
f.26vLec.i. Heilighe maria ->dochter des conincs der coninghen sende in ons dinen troost->.
f.28Dander lesse. Heilighe gods moeder-> mit dynre milder beden bidde uore ons dwa of onse zonden->.
f.31Te deum.
f.34 ->>Versikel. Die here sal hoer helpen mit sinen aensichte ende in mids hoer sal god bliuen ombeweghet. Dit is die morghen loue. deus.//
AD LAUDES
f.34v/God wilt dencken. (G4 Frame type B)
Pss. (- incl.150).
f.45' stub
Ant. O wonderlike uergaderinghe [O admirabile].
Ymnus: O gloriose urouwe bouen den sterren die di uorsiende sciep dien so ghestu mit dijnre heiligher borst.
Capitulum: Als een wijnranc droech ic urucht. R. God uercoes hoer ende uutuercoes hoer ende doetse wonen in sijn tabernakel. Benedictus.
f.52V. (=ant!) Eersame ioncurouwe maria du wordes weerdich den here te draghen dien coninc der enghelen
ende hem te zoeken enighe ioncurouwe ic bidde dencke onser milde maghet bidt xpm voer ons
dat wi mit dijnre hulpen ten hemelschen rike weerdich werden.
Collecta: Verlene ontfermhertighe god hulpe onser crancheit op dat wi di gods moeder der ioncurouwen
maria hoghenisse begaen mit helpe hore beden uan onsen zonden moeten opstaen. Ouermids...
AD PRIMAM
f.53vTe prime tijt. God wilt dencken. (G4 Border A)
f.54Ymnus. Criste coninc alre goedertierenste. [Rex Christe clementissime]
f.54v->>ende mitten heilighen ghees=// [f.54' 2 stubs, no text missing]
f.55/te ewelike zonder einde.Amen. Ad dñm cum. [Pss.119-121]
f.55v->>Mittien die den urede// [f.55' 2 stubs, no text missing]
f.56/haten was ic ureedsom->.
f.58vAnt. Doe du onsprekeliken wordes gheboren uan der maghet doe worden / ueruult die scrifturen du quames neder als die reghen in die huut op dattu mochtes salich maken des menscheliken gheslachte. Di god louen wi.
f.59Capitulum. Uan aenbeghinne ende uoer die werelt bin ic ghescepen ende totter toecomender tijt die werelt en sal ic gheen ein/de nemen ende inder heiligher woninghe diende ic uoer hem. Gode segghen wi danc. R. Criste leuende gods zoen ontferme di onser. Die gheboren biste uander maghet ontferme di onser. Glorie si den vader... V. Na dien du kijnt wonnes bleuestu maghet bidt uoer ons gods moeder.
f.60vColl. Here god wi bidden di dattu dine ghenaden stortes in onsen zinne dat wi die uan des enghels boetscap xpristi dijns zoens menschelicheit bekennen mit sijnre passien ende cruce totter glorien sijnre ->>totter glorien syn// [f.60' stub]
f.61/re opuerstandenissen moeten werden gheleit die mitti leuet ende regneert in enicheit->>rusten in ureden Amen.//
AD TERTIAM
f.61v/God wilt dencken. (G4 Border A)
f.62*Flagellation of Christ (70x51)
f.62vblank (inserted single leaf of coarse vellum)
f.63Ant. Wi kennen dat die doernen bossche die moyses sach ouerbrant was dine behoudene louelike maghedom. Gods moeder bide uoer ons.
Capitulum. Ende aldus bin ic gheuest in syon ende in die heilighe stat heb ic gheliker wijs gherust ende in iherusalem is mine macht. Gode segghen wi danc.
R. Mit dijnre ghedaente ende mit dijnre scoente. V. Sie toe uromelike gaet uoert ende regnere. etc. ..
V. Wide ghestort. Coll. Reike ons here dine rechterhant.
f.68v->>Te sexte tijt Deus in //
AD SEXTAM
f.69/God wilt dencken. (G4 Border A) [No trace of a miniature]
Ant. Yesses wortel is ghegroyet wt iacob is op ghegaen een sterre een maghet heeft den ghesontmaker ghewonnen wi louen di onse god. Cap. Ende in dat gheeer/te uolc heb ic ghewortelt. R. Wide ghestort is die gracie. ...V. Die here sal hoer helpen mit sinen aensichte. Coll. Verlene ons aelmachtige god een onderstant onser crancheit op dat wi die alre heilichste moeder gods marien hoghenisse doen uovermids hulpe hore beden moeten uan onser boesheit opuerstaen. Ouermids etc.
AD NONAM
f.75v->moeten rusten in ureden. Te noen tijt. God wilt dencken. (G4 Border A) ->>ymnus.//
f.75'*Stub [Excised miniature (Gnadenstuhl?), fragments of border-decoration left on recto of the stub, verso blank]
f.76/Criste coninc alre goedertirenste.
f.80V. (=Antiphon!) Sie maria heuet ons ghewonnen den ghesontmaker dien iohannes sach ende sprekende riep siet dat lam gods die draghet die zonden der werelt. Cap. Ic bin uerhoghet in den berghe die lybanus heit. R. God sal hoer helpen mit sinen aenghesichte. V. Ende in mids hoer sal god bliuen ombeweget. Glorie. V. God coes si ende uutuercoes si. Collecta. God ewich ende aelmachtich die uermits den heilighen gheeste ziele ende lichame der glorioser maghet marien uoer ghemaket ende uoer bereit heuest op dat een weerdighe woninghe dijns lieuen zones uerdiende te werden ghif ons die hem uan hore hoghenisse uerbliden dat wi ouermids hore goedertieren bede uan alre aenstaender anxtelicheit uanden ewighen dode ende uan allen quaden moeten werden uerloost ende totter ewigher urouden moeten gheuoert werden. Ouermids...
AD VESPERAS
f.82v->>Vesper tijt. God wilt dencken in mi// (G4 Border A)
f.82'[An inserted miniature could here easily have been removed without leaving a trace in the center of the gathering]
f.90Ant. Heilighe moeder ende mannes onkundich gloriose coninghinne der werelt bidt voer ons den here.
Capitulum. In allen dinghen heb ic ruste ghesocht.
R. Alre liefste maghet xpristi wercster der dogheden brenghe hulpe den ongheuallighen help urouwe den ghenen die altoes totti roepen.
V.Want wi mit grootheit der zonden ghedrucket werden ende niemant en is die ons helpt Helpet urouwe dien die altoes totti roepen. Glorie. Helpt urouwe.
Ymnus. Ghegruet sijstu sterre des meers.
V. Bidt uoer ons heilighe gods moeder dat wi weerdich werden der gheloefnisse xpristi. Magnificat.
Ant. Heilighe maria come te helpen den ongheuallighen help dien cleinmoedighen sterke die crancke bidt uoer tgemene uolc setti uoer die clercscap sprec uoer dat innighe wijflike kunne.
Here hore mine ghebet Ende mine roepen come totti.
Collecta. Verleen ons heer god dinen dienres des bid wi di dat wi uerbliden uan ghesontheit der zielen ende lijfs ende dat wi ouermids glorioser bede der heligher marien moeten werden uerloest uan deser teghenwoerdigher bedroefnisse ende ghebruken eweliker bliscap. Ouermids...
f.95v->>moeten rusten in ureden Amen.// f.96 blank (inserted leaf)
AD COMPLETORIUM
f.96v*The Entombment of Christ (71x52)
f.97/Compleet. Bekeer ons god. (B4 border A)
f.103vNunc di. Nu laetste heer dinen knechte na dinen woerden in vreden.
f.104A'[nt.] Wi glorificieren di heilighe moeder gods daer xpristus of gheboren is make ghesont alle die di glorificieren.
Kyrieleyson. Here ontferme di onser Xpe ontferme di onser Here ontferme di onser. Pater noster. Et ne nos inducas in temptationem. Sed libera nos a malo amen.
Dat woert is vleisch gheworden ende sal wonen in ons. Credo in deum. Carnis resurrectionem et vitam eternam amen.
A'[nt.] Weerdighe mi dat ic di loue gheheilichde maghet Ende ghif mi cracht ieghen mine viande.
Collecta. Here wilt vergheten die versumenisse dijnre knechten op dat wi di ouermids onsen daden niet behaghen en moghen u'mids bede der moeder //
f.105vdijns zoens ons gods salich werden die mitti leuet ende regneert in enicheit des heilighen gheestes een god ewelijc sonder einde amen. Benedien wi den here. Gode seghen wi danc Alle ghelouighe zielen moeten rusten in ureden. Amen. (2 lines blank)//
f.106blank (inserted leaf)
HORE DE SANCTO SPIRITU
f.106v*Pentecost (71x50)
f.107/O here du selste opdoen. (O8 Border A)
f.115->>Te prime tijt Deus in ad.//
f.115vGod wilt dencken. (G4 Frame B) [f.116' stub, no text missing]
f.118vTe tercie tijt. God wilt dencken. (G4 Frame B) [Fig.##]
f.124/in ureden amen.Noen tij/ God wilt dencken. (G4 Frame B)
f.127/amen. Te uesper tijt. God wilt dencken. (G4 Frame B)
f.131vDit is compleet. Bekeer ons god. (B4 Frame B)
f.135->>Alle ghelouighe zielen moeten rusten in ureden Amen (2 lines blank)//
f.135vunwritten
SEPTEM PSALMI ET LITANIE
f.136/Here in dijnre verbolgenheit. *Glorious Face of Christ (In H8 Border A)
f.157v->>Letania.// Here ontferme di onser (H2)
Martyrs: Steuen, Clement, Cornelis, Lourens, Vincent, Denys mit, Maurijs mit, Bonifaes mit, Victor mit, Geron mit, Adriaen, Nichasius, Xpoforis, Iorijs, Fabiaen, Alle-
Confessors: Martyn, Silvester, Leo, Gregorius, Ambrosius. Ieronimus, Augustinus, Anthonius, Benedictus, Niclaes, Hylarius, Wilboert, Remigius, Urbaen, Loy, Gillis, Ewout, Lieuijn, Tyburcius, Lambrecht, Hubrecht, Odulf, Seuerus, Ludgher, Seuerijn, Franciscus, Dominicus, Seruaes, Eusebius, Alle-
Virgins: Marie Magdalene, Maria egyptiaca, Agniet, Felicitas, Aechte, Lucie, Tecla, Cecilie, Perronelle, Dorothea, Cristine, Margriet, Scolastica, Aldegond, Ursula mit, Walburch, Barbara, Gheertruut, Katherine, Brigide, Martha, Helena, Clara, Anna, Kunera, Elisabeth, Alle-.
f.167Coll. Wi bidden di here uerhore die bede der innigher menschen.
f.167vColl. Ontferme di onser ontferme di onser ontfermeliker menschen du ontfermhertighe drieuoudicheit->
f.171->>Die mitten uader ende mitten heilighen gheest leuet ende regneerst uan ewicheit in ewicheit Amen. (7 lines blank)//
f.171vunwritten
OFFICIUM DEFUNCTORUM (Use of Utrecht)
f.172/.Ic sal behaghen. Ps. Ic minnede want die here sal uerhoren. (I8 Border A) [No trace of a miniature]
f.222Coll. God die uns gheboden heues te eren uader ende moeder.
f.223Coll. Here god wien properlike toe behoert.
f.223vColl. Neyghe here dine oren tot onsen beden.
f.224vColl. O here wi bidden sich aen ghenadelike onse crancheit.
f.225Here ghif hem die ewighe ruste-> explicit->>moeten rus=//
f.225v/ten in ureden amen.(1 line blank) A.M.E.N.(9 lines blank)//
The original book would apparently have ended here with AMEN in kapital letters.
The following is a composition of sacramental prayers which later became standard in Nederlands, and likely to have been added as a special commission by order of the owner.
ORATIO SANCTI AMBROSII AND PRAYERS TO THE SACRAMENT IN DUTCH
f.226(O4 Frame B) /Overste priester ende gheware bisscop here ihesu xpriste die di seluen offers goede dinen hemelschen vader een ombevlechte offerhande op den outaer des heilighen cruus om ons arme sondaren Ende du ons gaues dijn heilighe lichame tetene / Ende dijn ghebenedide bloet te drinckene ende setste dit sacrament in die craft des heylighen gheests tot eenre verhoghenisse dijnre martelien do du sprakes tot dinen iongheren also dicke als ghi dit doet So suldijt doen in verhoghenisse mijnre passien. Ic bidde di om die ver/hoghenisse dijns dueren bloets daer alle onse salicheit an leit. Ic bidde di oec om die wonderlike ende die onsprekelike minne dattu ons also seer minste dattu ons wasschen woudste van onsen sonden in dinen dueren blode. Dattu mi arme sondighe mensche inden sonden / vaderliken verdraghen hebste niet om mine verdiente mer om dine grote ontfermichede leren wilste mit den hauen des heilighen gheests dinen heilighen lichame tontfane mit also groten anxte mit also groter innicheit mit also groter minnen Ende waerdicheit als //
f.228/ic sculdich bin te doen ende di wel betaemt. [("Oratio sancti Ambrosii") cf. Meertens, III, 57]
Ghif mi here ihesu xpriste ouermids dine gracie dat heilighe sacrament vastelic te ghelouen te dencken ende te spreken dat di ontfanclic si Ende mijnre zielen oerbaerlijc Sendet mi here ihu xpriste dinen enghel die mi doet ver-//
f.228v/staen die waerheit dijns heilighen sacraments Want het is ombegripelic diep te verstaen ende het gaet bouen alle natuerlike reden.
Ay here ihu xpriste om dine grote ontfermicheit Ende om dijnre lieuer moeder marien ende die verdiente dijns knechts Sunte fran//ciscus verlene mi sondighe mensche nu ende in alre tijt dat mijn herte van allen onnuttighen begheringhe rein moet sijn ende vri
Seint mi here ihu xpriste dinen heilighen enghel die mi behoede ende beware van allen aenvechtinghen der vianden. Verdrijf van mi den qua-//
f.229v/den gheest der kundicheit des haets ende des nijts der ghiericheit der oncuusheit ende alre hande ongheloue make mi sterc inden rechten gheloue dat ic minen viant verwinnen moet die mi stadeliken beide dach ende nacht aenvechten.
O coninc der ionc/vrouwen ende minre der reinicheit lesch in mijn herte ende in mijn lichame mitten hemelschen douwe den brant der oncuusheit verdrijf van mi alle quade becoringhe mijns vleischs dat ic behouden moet reinicheit van herten ende van lichame dat ic altoes weerdich moet sijn /230v/ dijn heilighe lichame tontfane mit reinre herten ende cuusschen lichame O mit hoe groten rouwe mit hoe bitteren tranen mit hoe groter innicheit mit hoe groten anxte mit hoe groter minnen ende weerdicheit ende cuusheit salmen billiken here ihu xpe dat heilighe sacra-/231/ment ontfaen daermen waerlike dijn vleisch et ende daermen sonder twiuel dijn heilighe bloet drinct. Daer die enghelen tegenwoerdich sijn. Daer du selue heer ihu xpe priester ende offer biste wonderlike ende onsprekelike hoe mochte dat ummermeer mensche te vollen waerdeli-/231v/ke ontfaen du en maechtsten weerdich allene Ic weet dat waerlike wel ende oec gheue ic mi sculdich dijnre goedertierenheit dat ic niet waerdich en bin tot dijn heilighe lichaem tontfaen want ic mit menichfoudighen sonden bevlecket bin Mer dat wete ic /232/ waerlike wel ende des gheloue ic wel van alle mijnre herten dattu aelmachtich god ende scepper bist ende du mi onwaerdighe mensche moechste maken weerdich ende van al minen zonden reine ende vri.
Die van niet maechte hemel ende eerde ende van sondaren heilighe lude /232v/ alle daghe daer om want du dat allene vermoghes So bid ic di dat du mi gheues dat hemelsche broot tontfane mit anxte ende mit rouwe van minen zonden mit innichede mijns herten mit fonteine der minnen vermille mijn hert mit gheesteliker bliscap also dat ic gheware werde Want /233/ du mit dinen enghelen hier teghenwoerdich biste volcomen god Ic bid di oec here ihu xpe omme die waerdicheit dijns vleischs ende dijns duren bloets daer wi daghelijcs mede werden ghespiset ende ghelaeft in der heiligher kerken daer dat hogheste mitten nedersten vergadert wart Ver-/233v/drijf van mi alle zaken die mi sceiden moghen van di ende ghif mi voert te leuen na dinen wille ende na dinen ghebode dat mi dijn heilighe lichaem moet werden te salicheden anden liue ende ter zielen Want du sprakes selue tot dinen iongheren dat broet dat ic sal ghe-/234/uen dat is mijn vleisch ende mijn bloet het sal wesen een leuen alle der werelt die ghene die mieten sellen leuen eweliken Want si wonen in mi ende in hem. Ic bin dat leuende broot dat vanden hemel ghecomen is Ay hemelsche broot du biste een spise der enghelen want //
f.234v/du mijn ziele leuende moghes maken.
Ay soete scone broet minnentlike broot ghif mi dat ic ghene minne buten di minnen en moet noch ghene scoenheit buten di begheren en moet noch ghene sueticheit buten di ghenueghen en moet Com in /235/ mijn herte ende behoet mi binnen ander zielen ende buten anden lichame Verdrijf van mi al mine viande So dat ic waerliken tot di comen moghe sonder enighe lettinghe ende ic mit di bliuen moet ewelike ende ummermeer daer ic di claerlike moghe zien van oghen tot oghen. Daer seltu mi also dronken maken ende also verweent mitter claerheit dijns liefliken aenscijns daer ic hongher ende dorste al vergheten sal Daer help mi die ghene die ghene (sic) die sonder beghin is Ende eweliken sonder einde bliuen sal ihesus xpristus. Amen. //
f.235v->>sonder einde bliuen sal ihs xpristus.Amen.//
PRAYER TO THE VIRGIN MARY (cf.Thott 8° 129 f.100) [Obsecro te in Nederlands]
f.236/O soete Maria moeder Gods, vol alre godertierenheden, dochter des ouersten conincs.
Alre glorioeste moeder der wesen Troesterinne der bedroefder Den wech der dolender Salicheit alle den ghenen die in di hopen
Maghet Ihesus dinen enighen soen draghende Maghet vol brenghende Maghet ewelike daer na. Fonteine der ontfermicheiden
Fonteine der salicheden ende der gracien Fonteine der godertierenheden ende der bliscappen.
Fonteine van troeste ende van verlatenisse van sonden.
Ic bidde u bider heiligher ontsprekeliker bliscap daer dijn gheest in verblide als die godes soen in di gheboetscapt was biden enghel Gabriel ende wert in di ontfaen.
Bidien misterien dat doe was werkende die heilighe gheest.
Ende bidier ontalliker godheit bliscappen gracien ontfermicheden Biden welken dijn sone daelde om tontfane menschelijk vleische in dinen heilighen lichame.
In den welken hi di scouwede als hi di beval sunte Iohan ewangelista.
Ende als hi di verhief bouen allen choren der enghelen.
Ende bi dier ontalliker oetmoedicheit die du bewijste In den welken dat du ant-woerdeste den enghel Gabriel sprekende: Siet hier die deerne gods na dinen woerden moet mi ghescien.
Ende biden heilighen vijftien bliscappen die du haddes van dinen sone Ihesus kerst.
Ende bi dier groter compassien ende bider bitter droefheit die dijn harte hadde als du aen saghes dinen enighen soen hanghende aenden cruce ghewont.Doerstekende daer aen ghenaghelt. Ende du hem roepende hoers, Ende sterven saghes.
Ende bi sinen heilighen vijf wonden, ende bider scoringhe sijnre aderen
Ouermids der groter reckinghe sijnre leden.
Ende bider droefheit die du hadste alstu en saechs also seer ghewont.
Ende biden fonteinen sijns minnenden bloets Ende bi al sijnre passien ende pine
Ende bi alder droefheit dijnre herten ende bi dinen tranen.
Soe bid ic di dattu comes mit alle den sancten Gods in mijn hulpe ende in minen troest.
Ende in alle mine bedinghe ende in al minen versoeke. In alle minen anxte.
In alle mine noden. Ende in al minen doen.
In die welke ic sculdick bin te peinsen, te spreken, te doene, te laten, alle daghe ende alle nachte in alle minen leuen
Ende dat tu wilste impetreren miaen dinen enighen sone volmaechten rouwe ende volmaechten trooste van sijnre grondelo ontfermichede Van allen rade Van alre helpen Van alre benedixien van heilicheden Ende van allen behoeve van payse Ende van ghelucke Van bliscepen
Ende oec mede ouervloyende alle goet gheestelijk ende weerlijc.
Ende die gracie des heilichs gheests die mi wel moete disponeren in allen goeden dinghen, mine ziele moet bewachten, mine lichaem moet bestieren, ende mine ghedochten berechten, den loep regieren, die sinne bewaren, die seden bestellen, mine werken proeve, mijn devoci voldoen, heilighe ghepense in mi stichten
Die verleden sonden mi vergheve Die ieghenwoerdighe sonden beteren Die toecomende temper.
Een goet leuen, een salich einde mi moet verlenen, ende victori boven alle mine vianden vander werlt. Recht ghelove seker hope volmakede caritate, suverhede, oetmoedichede, ghedoechsamhede.
Die vijf sinnen mijns lichaems moet bestieren ende regieren
Ende die seuen werken van ontfermichede in mi doe volcomen.
Ende die .xij. articulen kersten gheloue mi sterkelike ende volcomelike doe ghelouen.
Die .x. ghebode mi moet doen houden. Ende vanden .vij. hoeftsonden mi moet suueren ende macht gheuen te wachten.
O Maria alre barmherticheit, ende in minen lesten einde so vertoech mi dijn lieflic aensicht ende doet mi weten die dach ende ure van mijnre doot. Ende mine ghebede wilt ontfaen. Ende dat ewelike leuen mi verlenen. O alre edelste ioncfrouwe Maria, der ontfermicheden ghewaerdicht u mine bede te horen doer uwe grote duecht. Amen.
f.242v->>u mine bede te horen doer uwe grote duecht Amen. Van den heilighen sacrament.//
PRAYERS TO THE SACRAMENT
f.243/O leuende vruchte du suete geminde du wonnenlike paradijs du suete druepel van cipresien den wingaerde van enggaddi
Wie gheuet mi dat ic huden di also weerdeliken ontfa dat di ghelust tot mi te comen ende bi mi te bliuen ende niet van mi te comen ende / niet van mi te sceiden
O grondelose god die hemelrike ende eertrike veruullet neighe di huden also ghenadeliken tot mi ende versmade niet dine arme creature
O here al ende bin ic dijns niet weerdich. Doch so bin ic dijns notorftich
O suete god en bistu niet die hemel ende eerde mit / enen woerde ghescapen heuest mit enen woerde moghestu mijn arme ziele ghesont maken
O soete here doe mi na dijnre grondeloser ontfarmherticheit ende niet na mijnre verdienten
Du biste dat alre ombevlecste lam dat huden voer alre menschen sonden wert gheoffert
O suete wel sma=/kende broot dat daer allen sueten smaec in hem heuet na elkes menschen begheerten maecht huden lustich inden dorren mont mijnre zielen spise ende dranc starke mi ende vereenighe di minnetlike mit mi
O ewighe wijsheit com huden also crachteliken in mijn/re zielen. Dattu alle mine viande verdriues
Ende alle mine ghebreke versmeltes ende alle mine sonden vergheues.
Com ende verlichte mine verstandenisse mitten lichte des waren ghelouen.
Verberne minnen wil mit sueter minnen verclare mine hoochnisse mit dijnre vroliker //
f.245v/ tieghenwoerdicheit Ghif mi minne ende cracht tot doechden beware mi ende alle menschen
Ende ghif in onsen doden dat wi di openbaerlike sien moeten in die ewighe salicheit. Amen.
Van den heilighen sacrament.
Ghegruet si di alre heilichste lichaem ons / heren onthouden in desen heilighen sacrament mit minen lippen belie ic di mit alle mijnre herten minne ic di mit alle minen binnensten begheer ic di
Ic bidde ghewerdighet huden also goedertierliken ende gracioseliken te vanden mine ziele die di salighe offerhande ende fonteine / alre gracien begheert tontfanghen Dat ic mit bliscappen moet van uwer teghenwoerdicheit vertrighen medicine in liue ende en ziele
O here en siet niet an mine menicfoudighe quaetheit ende versumenissen mer siet an uwe oneindelike ontfermenissen
Want ghi sijt bi wien alle die / werelt ghemaect is e&etilde;geganset bi wien alle crude ende alle crachtighen dinghen hore cracht gebruken
Ghi sijt dat ombevlechte lam dat huden uwen ewighen vader gheoffert werdes om verlossenisse alle der werelt
O alre suetste manna
O alre ghenuetlicste zuete dranc
Ghif minen monde een honich vlietende smake dijnre saligher tieghenwoerdicheit
Ontsteken in mi dijn caritate doet wt mine boesheit in storte die duechden oeke die gracien
Ghif salicheit der zielen ende des lichaems. Ic bidde di here neighe dine hemelen ende com neder tot mi / op dat ic vargadert ende gheenicht mit di een geeste moet werden
O weerdighe sacrament ic bidde dat ouermids di alle mine vianden moeten werden verdreuen mine sonden werden vergheuen ende alle quade becoringhe ouermids dine teghewoerdicheit buten ghesloten werden. /
Ghif mi een goet opset, corrigier die zeden ende alle mine werke set in dinen willen
O alre suetste ihesu mit desen nuwen lichte so moet mine verstandenisse ouermids di verlichtet werden mine hope ghestarcht werden mine begheerten bernende werden.
Ende op dat mijn leuen also ghe-//
f.249/betert werde dattet altoes toe neme in beteringhen
Ende mi ten lesten een salich wtganc moet gegheuen werden. Amen.
De sacramento. [Adoro te, by Thomas Aquinas]
Ic aenbede di verborghen waerheit die hier scules onder dese figure Mijn herte begheret dijns altemale want in di te complieren die /sinne sien smaken ende gheuoelen si werden in di bedroghen sonder allene ghelouet men in di mit den horen. Ic gheloue so wat die sone godes ghesproken heuet dattet niet en sijn dan woerde der waerheit Anden cruce was verborghen dine godheit allene hier sculet te samen / dine godheit ende menscheit. Ic gheloue waerlic ende belie an dese beide ic bidde dat die scaker bat bi di anden cruce Ic here dine wonden niet en scouwe alse thomas dede doch ic gheloue ende belie dattu bist mijn here mijn god ghif mi alle weghe meer in di te ghelouen ende liefte tot/ti te draghen O ghehuechnisse des dodes ons heren ihesu xpriste leuende broet du gheuest den menschen dat leuen ghif mijnre zielen di te leuen ende hoer alle tijt na di suete te smake O milde pellicaen here ihesu xpriste mi onrein reinighe mit dinen heilighen bloede Want des een dropel //
f.251/mach ghesont maken alle die werelt van horen sonden here ihesu xpe nu scouwen wi di verborghentlic Wanneer sal dat ghescien daer ic so seer na dorste dat dijn aenghesichte mi gheopenbaert werde ende ic mit dinen aenghesichte ghesien sal werden in die ewighe glorie. Amen. //
f.251v/Een heilich man leret ons hoe wi begheerlic tot onsen here sellen gaen.
Als wi onsen heer sellen ontfaen so sellen wi in onsen gebeden gaen ende spreken:
Ay here ic bid u dat ghi onderdanich houdet mijn herte ende mijn lichame dinen heilighen gheest
Ay here ic bidde / u dat ghi mi gheest ghedenckenisse uwer heiligher passien ende u bitteren doot also vele alse mijn herte ghedoghen mach
Ay here ic bidde u dat ghi mi nemet wt mijnre elende van eertrike
Ay lieue here ic bid u dat ghi mi laet kennen uwen liefsten wille te werken in al dat / ic doe
Ay here ic bid u dat ghi mi vervult mit uwer godheit so dat ic nummermeer van u en werde ghescheiden
Ay here ghif mi te kennen wie ghi sijt ende wat ic bin here ghif mi wat ic bidden sal
Dus sellen wi in onse ghebede gaen ende voeghen ons in enen diepen ghepense ende in / hogher begheerten ende bidden dese bedinghe
O here huden begheer ic tontfaen u ghebenedide lichaeme.
Also volcomelike alsen u ghebenedide moeder ontfinc in haren lichaem lijflic so begheer icken tontfane gheestelic in mijnre zielen
Here niet om mine gherechticheit mer op uwe grote / ontfermicheit
Ende ic bid u here om gheselscap mit uwer moeder ende mit allen hemelschen heerscap
O here huden begheer ic tontfaen u gebenedide bloet in een of dwaen alle mijnre ellendigher sonden
O here huden begheer ic tontfaen uwen ghebenediden heilighen gheest mi toe enen / in brenghen alle mijnre verlorenre tijt
O here huden beghere ic tontfaen u ghebenedide ziele in een vloet der godliker minnen
O here huden begheer ic tontfaen u ghewarich god in eenre zekerheit des ewighen leuens Als wi dit hebben ghesproken sellen wi voert gaen ende ontfaen dat wi heb-//
f.254v/ben begheert
Ende als wi onsen heer hebben ontfaen so sellen wi weder gaen in onsen ghebede ende segghen nu verhoghe di ziele ende lijf du heues ontfaen dinen god ende dinen heer ende bidden hem om sine grote godheit dat hi nummemeer en sceide van di ende dattu altoes moe-//
f.255/tes bliuen in ewicheit.
Spreec dan magnificat etc. Die dit helde begheerlic inder missen hi ontfinghe onsen heer gheestelic in sijnre zielen also volcomeliken alsen die priester ontfanghet inden sacramente des gheloeft volcomelijc.
Urouwe heilighe moeder gods ont-/faet mijn ghebet om der eren ende der minnen dijnre cracht Ende in weerdicheit des gheloues tuusschen u ende uwen lieuen kinde was onsen here ihesum xpm ende inder eren die die heilighe drie coninghen dinen kinde toenden in hare offerhande die hem ontfanghelijc was ende / ghename Also lieue moeder ontfaet dit ghebet want ic u bidde om al dat mijnre zielen salicheit is Ende aen roep di in al mijnre noot Ende behoet mi vanden handen des viants vander hellen Also als u kint was van herodes behoet so behodet mi van al minen vianden Ende //
f.256v/ghewerdighet u mi te behoeden van alle minen zonden Ende van allen dinghen di mite zonden brenghen moghen Also dat ic u minne altoes moghe behouden Daer bi aen mine bede ende vervult minen wille in allen goeden werken ende behoet mi also als u lieue kint // [Finish missing]
f.256'Stub [One leaf missing with end of text - According to Meertens, III, 1932, p.94 are the sacramental prayers often finished with a prayer to Mary: 'Het zal niet verwonderen, dat onze middeleeuwers na de Communie ook tot hun Hemelmoeder bidden' (jvf. Fl. Prims: Een Limburgsch Gebedenboek uit de XVe eeuw, Gent 1926, p.159 "Van onser liever vrouwen nae die ontfenckenisse des heilighen sacraments")]


|Top of Page|
|New Files| |CHD Guides| |Tutorial| |Books of Hours| |Incunabula| |Calendars| |Selection of Uses| |CHD Miscellanea| |Dismembered Mss.|

©1996 Erik Drigsdahl & CHD Center for Håndskriftstudier i Danmark
Last modified 22.02.2007
Contact CHD