Brandeis Hours c.1420-30 CHD-Guide

Brandeis Hours
Heures à l'usage de Rennes, France c.1420-1430
Brandeis Libraries - Special Collections

|Calendars||CHD Guides||Books of Hours||Tutorial||New Files||CHD Miscellanea|

Brandeis University Libraries. Special Collections. (No shelfmark). Book of Hours in Latin (fragmentary, penitential psalms and the office of the dead missing). 70 ff. Page size 187x140 mm, 15 lines (98x72 mm). Written in a conservative gothic hand (littera textualis). The script is common in French provincial scriptoria in the 2nd quarter of the 15th cent. and is no indication of either date nor location. Date: Probably c.1420-1430. Provenance unknown. [Librarian Susan C. Pyzynski has kindly submitted the following information by email Febr. 2001: The Brandeis Book of Hours is not in the De Ricci/Wilson catalogue. It was acquired in the late 1950s by an American collector, Philip Sang, and donated to the Brandeis. Philip Sang was a member of the Brandeis Bibliophiles, a philanthropic group devoted to building a Special Collections for the University Library. A piece of paper pasted to the inside of the front cover documents that it formerly was identified as an "Italian Missal".]

Honourable credit should be given the Brandeis Libraries Web Team for publishing the complete digital facsimile of a book of hours in a reasonable good quality (May 1999. Email: libraryweb@brandeis.edu). What the book lacks in artistic splendor is richly compensated by the highly interesting text composition (Hours of the Virgin for use in the diocese of Rennes in Brittany. It is conform with several documented sources. See Use of Rennes). Besides is it a valuable supplement to the often exceptional and marvellous manuscripts normally reproduced. It's good to see an "ordinary" book of hours, who can draw a healthy perspective on the more unusual exceptions, virtually brought into our living rooms. The modest appearence should, however, not deceive students who only know the marvels of book illumination. A manuscript like this was not cheap! Only a citizen from a family of considerable wealth in the early 15th century could afford a book on parchment with painted and gilted decoration, and a full set of full-page miniatures (one for each new part of the text). The owner was a woman, but not the wife of the butcher around the corner (as it could have been 100 years later, when production prizes were lower). It is always difficult to compare the value of money and the standard of living, but my guess is that the prize of such a book did equal an average yearly salary of a labourer of today, all social factors taken into consideration.

Detailed Guide to the Online Facsimile of The Brandeis Hours

by Erik Drigsdahl

Kalendarium f.1 [Full Transcript]
Gospel Lesson f.13 [John 1, 1-13]
Obsecro te f.15 [Prayer of indulgence to the Virgin Mary]
The Hours of the Virgin [Use of Rennes]
1. Ad matutinum Matins f.20
2. Ad laudes Lauds f.30
  - Hours of the Cross Matins f.39v
  - Hours of the Holy Spirit Matins f.41
3. Ad primam Prime f.42
4. Ad tertiam Terce f.48
5. Ad sextam Sext f.52v
6. Ad nonam None f.56v
7. Ad vesperas Vespers f.61
8. Ad completorium Compline f.65

The facsimile offers an excellent material for student exercise. Long passages from the bible are not transcribed (psalms and canticles). With a Vulgata Bible at hand will it be a good training in late medieval gothic paleography to read one line after the other. All the standard psalms are found in the Hypertext Book of Hours by Glenn Gunhouse, allthough not in exactly the same position as here. For the more advanced student who want to extract the necessary incipits for a localization of the use have I added a full list, as an alternate source for the Use of Rennes. The many missing rubrics in this manuscript is unfortunately not uncommon. It is too often encountered in other books of hours, which can cause considerable problems for even the most trained scholar. Where is the chapter and the antiphon? The inserted rubrics in brackets will hopefully be of help. Always look for 2-line initials - they indicate the beginning of major texts (psalms, hymns, chapters, prayers etc.).
A click on the folio number to the left will fetch you the jpeg picture of the page described.

	KALENDARIUM [Full composite calendar in Latin with a saint for every day of the year. Composed for use in Bretagne (Brittany, France)]. See the full Calendar Transcript with comments.
f.1	Januarius
f.1v
f.2	Februarius
f.2v
f.3	Martius
f.3v
f.4	Aprilis
f.4v
f.5	Maius
f.5v
f.6	Junius
f.6v
f.7	Julius
f.7v
f.8	Augustus
f.8v
f.9	September
f.9v
f.10	October
f.10v
f.11	November
f.11v
f.12	December
f.12v
	GOSPEL READING
f.13	/Initium sancti ewangelij secundum iohannem. Gloria tibi domine. In principio erat verbum->[John 1, 1-13] ->//
f.13v	/ut omnes crederent per illum ->>neque ex voluntate viri sed//
f.14	/ex deo nati sunt ->>plenum gratie et veritatis. Deo gratias. Añ. Te invocamus, te adoramus, te glorificamus, o beata trinitas. V. Sit nomen domini benedictum. R. Ex hoc nunc et usque in seculum. Oremus. Oratio. Protector in te sperancium deus, sine quo nichil est validum nichil sanctum, multiplica super nos misericordiam tuam, ut te rectore te duce sic transeamus per bona temporalia ut non amicta=//
f.14v	/mus eterna sed habeamus celestia regna. Per xpm. ->>(13 lines blank)//
	OBSECRO TE
f.15	*The Virgin Mary enthroned with the Child Mary sitting on a green hill to the right under a canopy, to the left a city-wall in a landscape with a red sky decorated with golden scrolls. (Full painted border with achantus scrolls in red and blue) The redaction of the text is in feminine (famule tue). The text is very clean. Many common later additions to the text are missing here (cf. my model text Obsecro te), which indicates a date of the model to shortly after 1400. A few characteristic variants in the text are indicated here with blue color, all are also present in the later version for Rennes use, found in the Montauban Hours (Paris BN Ms.lat. 18026), except the creative form of line 93 "sensum reprimat" where lat.18026 has another individual version: "sensum augeat". The punctuation is scarce, as it is all through the manuscript, but I have left it as written, to make the divisions stand out more clearly. The use of capital letters does in this case no doubt reflect the good source of the scribe.
	/¶Obsecro te domina sancta maria mater dei pietate ple=// (4 line gilted initial O)
f.15v	/nissima summi regis filia mater gloriosissima mater orphanorum consolatio desolatorum via errancium salus in te sperantium virgo ante partum virgo in partu virgo post partum.Fons misericordie fons salutis et gratie fons pietatis et leticie fons consolacionis et indulgentie. Rogo te per illam sanctam ineffabilem leticiam qua exultavit spiritus tuus in illa hora quando tibi per Gabrielem archangelum annunciatus et conceptus fuit filius dei. Et per illud divinum misterium //
f.16	/quod tunc operatus est in te spiritus sanctus. Et per illam sanctam inestimabilem pietatem gratiam misericordiam amorem et humilitatem per quas filius tuus descendit accipere humanam carnem in venerabilissimo utero tuo. Et in quibus te respexit quando te commendavit sancto Iohanni apostolo et evangeliste. Et quando te exaltavit super choros angelorum.Et per illam sanctam inestimabilem humilitatem in qua tu respondisti archangelo Gabrieli dicens Ecce ancilla domini: fi=/
f.16v	/at michi secundum verbum tuum. Et per illa sanctissima quindecim gaudia que habuisti de filio tuo domino nostro ihesu xpristo.Et per illam sanctam maximam compassionem et accerbissimum cordis dolorem quem habuisti quando filium tuum dominum nostrum ihesum xpristum ante crucem nudatum et in ipsa levatum vidisti pendentem crucifixum vulneratum sicientem fel apponi clamantem audisti et morientem vidisti. Et per quinque vulnera filij tui. Et per contractionem viscerum suorum pre nimio dolore//
f.17	/vulnerum. Et per dolorem quem habuisti quando vidisti eum vulnerari. Et per fontes sanguinis sui. Et per omnem passionem eius. Et per omnem dolorem cordis tui. Et per fontes lacrimarum tuarum, ut cum omnibus sanctis et electis dei veni et festina in auxilium et consilium meum in omnibus oracionibus et requestis meis in omnibus angustijs et necessitatibus meis. Et in omnibus illis rebus in quibus ego sum facturus locuturus aut cogitaturus omnibus diebus noctibus horis atque mo=//
f.17v	/mentis vite mee. Et michi famule tue .N. impetres a dilecto filio tuo complementum. Omni misericordia et consolatione omni consilio omni auxilio et adiutorio omni benedictione et sanctificacione omni salvacione pace et prosperitate omni gaudio et alacritate. Etiam habundanciam omnium bonorum spiritualium et corporalium. Et gratia spititus sancti qui me bene per omnia disponat animam meam custodiat corpus meum regat mentes erigat //
f.18	/cursum dirigat sensum reprimat mores componat actus probet vota et desideria mea perficiat. Cogitationes sanctas instituat preterita mala indulgeat presencia emendet futura moderetur vitam honestam et honorabilem michi tribuat. Et victoriam contra omnes adversitates huius mundi veram pacem spiritualem et corporalem michi tribuat. Bonam spem caritatem et fidem castitatem humilitatem et patienciam. Quinque sensus corporis mei regat et protegat,//
f.18v	/septem opera misericordie complere me faciat. Et a septem peccatis criminalibus me liberet et deffendat usque in finem. Et in novissimis diebus meis ostende michi beatam faciem tuam et tunc annuncies michi diem et horam obitus mei. Et hanc orationem supplicem exaudias et suscipias et vitam eternam michi tribuas. Audi et exaudi me dulcissima Maria mater dei et misericordie. Amen. ->>Antiphona. Salve regina misericordie vita dulcedo et spes nostra sal=// [See the full text of Salve Regina elsewhere. In later sources is it placed as the finish of Compline of the Hours of the Virgin, after the collect.]
f.19	/ve ad te clamamus exules filii eve ->>o dulcis virgo maria. V. Ora pro nobis sancta dei genitrix. R. Ut digni efficiamur promissionibus xpisti. Oratio. Concede nos famulos tuos. (2 lines blank)//
f.19v	Blank (unwritten) [Not reproduced]
	HORE BEATE MARIE VIRGINIS ad Matutinum (Use of Rennes)
f.20	*Annunciation (Full painted border with achantus scrolls in red and green)
	/¶Domine labia mea aperies.// [The initial lines under the miniatures appear to have been written in a different hand as the main text, with taller and slimmer, more elegant letters. This can indicate that the illuminator had written the text and painted the decoration in freshly ruled quires, prior to the work of the scribe. Such a procedure is, however, not the normal sequence of production, unless the miniatures are on single leaves. The 2- and 1-line initials in the body of the text are of course painted after the scribe had completed the text, but they are not painted by the master who made the miniatures - there are in fact no initials in the text similar in style to the large D's on the titlepages. The production scheme has thus been: 1. Ruling of the quires, 2.Illumination of the title-pages, 3. Writing of the body of the text, including yellow strokes on the capital letters, 4. Painting of the 2- and 1-line initials, 5. Assembling and binding.].
f.20v	/Et os meum annunciabit laudem tuam. Deus in adiutorium meum intende. Domine ad adiuvandum me festina. Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in secula seculorum, amen. Alleluja alleluja alleluja. [Invitatorium.] Ave maria gratia plena dominus tecum. [Psalmus.] [Ps.94] Venite exultemus domino iubilemus deo salutari nostro, preoccupemus faciem eius// [*Psalm 94 is the first psalm at matins in every kind of liturgical office. The psalm is here, for the benefit of the Tutorial, transcribed in full to demonstrate the function of an "Invitatorium", in this case "Ave Maria": it is read inbetween the 5 sections of the psalm. The scribe has indicated the invitatory by using a slightly minor hand, to separate it visually from the text of the psalm. For clarification is it here marked with blue color.]
f.21	/in confessione et in psalmis iubilemus ei. Ave maria gratia plena dominus tecum. Quoniam deus magnus dominus et rex magnus super omnes deos quoniam non repellet dominus plebem suam quia in manu eius sunt omnes fines terre et altitudines moncium ipse conspicit. Dominus tecum. Quoniam ipsius est mare et ipse fecit illud et aridam fundaverunt manus eius, venite adoremus et procidamus ante deum, ploremus coram domino//
f.21v	/qui fecit nos, quia ipse est dominus deus noster, nos autem populus eius et oves pascue eius. Ave maria gratia plena dominus tecum. Hodie si vocem eius audieritis nolite obdurare corda vestra sicut in exacerbacione diem tentacionis in deserto ubi tentaverunt me patres vestri, probaverunt et viderunt opera mea. Dominus tecum. Quadraginta annis proximus fui generationem huic et dixi: semper hij errant corde, ipsi vero non cognoverunt vias meas: quibus//
f.22	/iuravi in ira mea si introibunt in requiem meam. Ave maria. Gloria patri. Sicut erat. Dominus tecum. Ave maria. [Hymnus] Quem terra ponthus, ethera colunt, adorant, predicant, trinam regentem machinam, claustrum marie baiulat. [2] ¶Cui luna, sol et omnia deserviunt per tempora, perfusa celi gratia, gestant puelle viscera. [3] ¶Beata mater munere, cuius supernus artifex mundum pugillo continens, ventris sub arca clausus est.//
f.22v	/[4] ¶Beata celi nuncio, fecunda sancto spiritu, desideratus gentibus cuius per alvum fusus est. [5] ¶Maria plena gratie mater misericordie tu nos ab hoste pretege et hora morte suscipe. [6] ¶Succurre dei genitrix nobis benigna miseris et tuis sacris precibus adiuva nos in omnibus. [7] ¶Gloria tibi domine, qui natus es de virgine, cum patre, et sancto spiritu, in sempiterna secula. Amen. Añ. Benedicta tu. Psalmus. [Ps.8] Domine dominus noster: quam admirabile est//
f.23	/nomen tuum ->[Ps.8 cont.] ->>ab angelis gloria et honore co=//
f.23v	/ronasti eum et constituisti eum super opera manuum tuarum.->in universa terra. Gloria patri. [Psalmus.][Ps.18] Celi enarrant gloriam dei: et opera manuum eius annunciat firmamentum. Dies diei eructat verbum: et nox nocti iudicat scienciam.//
f.24	/Non sunt loquele neque sermones quorum: ->[Ps.18 cont.]->>Et occursus eius usque ad summum eius: nec est qui se abscondat a calore eius.//
f.24v	/Lex domini immaculata convertens animas ->[Ps.18 cont.]->>Etenim servus tuus custodit//
f.25	/ea: in custodiendis illis retribucio multa. ->[Ps.18 cont.]->>Domine adiutor meus: et redemptor meus. Gloria patri. [Psalmus.][Ps. 23] Domini est terra et plenitudo eius orbis terrarum://
f.25v	/et universi qui habitant in eo. Quia ipse super maria fundavit eum: ->[Ps.23 cont.]->>Hec est generatio querentium eum: querencium faciem iacob.//
f.26	/Quis est iste rex glorie: dominus virtutum ipse est rex glorie. Gloria. Añ. Benedicta tu in mulieribus et benedictus fructus ventris tui. V. Diffusa est gratia in labijjs tuis. R. Propterea benedixit te deus//
f.26v	/in eternum. Pater noster. Et ne nos. Iube domne benedicere. Alma virgo virginum intercede pro nobis ad dominum. Amen. Lectio prima. Sancta maria virgo virginum, mater et filia regis regum, omnium tuum nobis impende solacium ut celestis regni per te mereamur habere premium, et cum electis dei regnare in perpetuum. Tu autem domine miserere nostri. Deo gratias. R. Sancta et immaculata virginitas quibus te laudibus referam nescio. Quia quem celi capere non poterant tuo//
f.27	/gremio contulisti. V. Benedicta tu in mulieribus et benedictus fructus ventris tui. Quia quem. Iube domne benedicere. Oret voce pia pro nobis virgo maria. Amen. [Lectio secunda] Sancta maria piarum piissima, intercede pro nobis sanctarum sanctissima, ut per te virgo nostra sumat precamina qui pro nobis ex te natus regnat super ethera, ut sua caritate nostra deleantur peccamina. Tu autem. R. Beata es virgo maria que dominum portasti creatorem mundi. Genuisti qui te fecit et in //
f.27v	/eternum permanes virgo. V. Ave maria gratia plena dominus tecum. Genuisti. Iube domne benedicere. Sancta dei genitrix sit nobis auxiliatrix. Amen. [Lectio tertia] Sancta dei genitrix que digne meruisti. R. Felix namque es.
f.28	[Hymnus (Ambrosianus)] Te deum laudamus, te dominum confitemur ->>//
f.28v	/ctus dominus deus sabaoth. ->>[Te deum, cont.]->>Sanctum: quoque paraclitum spiritum.//
f.29	/Tu rex glorie xpiste ->>[Te deum, cont.]->>Eterna fac cum sanctis tuis.//
f.29v	/in gloria munerari. ->>[Te deum, cont.]->>Fiat misericordia tua domine super nos: quem admo=// [The end of Te Deum and Matins is missing: /dum speravimus in te. In te domine speravi: non confundar in eternum. (Sometime followed by a short versicle)]
	AD LAUDES de B.M.V.
f.29'	Two leaves missing: Beginning of Laudes (*Miniature) [/¶Deus in adiutorium meum intende. Domine ad adiuvandum me festina. Gloria patri. etc.] [The end of Te Deum and the first page of Lauds takes 2 leaves. French modest books of hours has not always a miniature at Lauds, especially not if made in Paris, but it seems unlikely that anybody would cut one textpage out of a manuscript like this, if it had no special decoration. The subject of the missing miniature is difficult to determine, since there is a change from the infancy cycle at Matins, to a sequence of passion scenes at the following hours.]
f.30	/[Psalmus.][Ps. 92] Dominus regnavit decorem.
f.30v	[Psalmus.][Ps.99] Iubilate deo omnis terra.->>
f.31	[Psalmus.][Ps.62] Deus deus meus ->
f.31v	cont.
f.32	[Psalmus.][Ps. 66] Deus miseriatur ->>
f.32v	[Canticum trium puerorum (Dan.3,57-88+56] Benedicite omnia opera ->>
f.33	Benedicite continued
f.33v	cont.
f.34	cont. ->>Benedictus es domine in firmamento celi: et laudabilis et//
f.34v	/gloriosus et superexaltatus in secula. [Gloria patri. (No antiphon.)] [Psalmus.][Ps. 148] Laudate dominum de celis. ->
f.35	/Laudate dominum de terra ->[Ps.148 cont.]->>Confessio eius super celum//
f.35v	[ Psalmus.][Ps. 149] Cantate domino canticum novum, laus eius in ecclesia ->
f.36	->>[ Psalmus.][Ps.150] Laudate dominum in sanctis//
f.36v	->>omnis spiritus laudet dominum. Gloria. Añ. Post partum virgo inviolata //
f.37	/permansisti, dei gentrix intercede pro nobis. Capitulum. Benedicta et venerabilis es virgo maria que sine tactu pudoris inventa es mater salvatoris. Deo gratias. Hymnus. O gloriosa domina, excelsa supra sydera qui te creavit, provide, lactasti sacro ubere. Quod eva tristis abstulit, tu reddis almo germine, intrent ut astra flebiles, celi fenestra facta es. Tu regis alti ianua et porta lucis fulgida, vitam datam per virginem, gentes redempte plaudite.//
f.37v	/Maria plena gratie. Succurre dei genitrix. Gloria tibi domine. V. Elegit eam deus et preelegit eam. R. Et habitare eam facit in tabernaculo suo. Añ. O gloriosa dei. [Canticum Zachariae (Luc.1,68-79)] Benedictus dominus deus israel ->>Ad faciendam misericordiam //
f.38	/cum patribus nostris: ->[cont.]->>plebi eius: in remissionem peccatorum eorum.//
f.38v	/Per viscera misericordie dei nostri:->in viam pacis. Gloria patri. Antiphona. O gloriosa dei genitrix virgo semper maria que dominum omni meruisti portare et regem angelorum sola virgo lactare nostri quesumus pia memorare et pro nobis xpm deprecare ut tuis fulti patrociniis ad celestia regna mereamur pervenire. Domine exaudi. [Oratio] Concede nos famulos tuos quesumus domine deus perpetua mentis et corporis sanitate gaudere: et gloriosa // [Concede was the most popular collect at both Lauds and Vespers (In Normandy was it said at all hours). Is has survived unchanged in the Roman rite to our days.]
f.39	/beate marie semper virginis intercessione a presenti liberari tristicia, et eterna perfrui leticia. Per xpm dominum nostrum. Amen. [Commemoration of the deceased, cf. f.63v] Añ. Veni sancte spiritus reple tuorum corda fidelium et tui amoris meis ignem accende. V. Emitte spiritum tuum et creabuntur. R. Et renovabis faciem terre. [Oratio] Deus qui corda fidelium sancti spiritus illustratione docuisti, da nobis in eodem spiritu recta sapere et de eius semper consolacione gaudere. Per xpistum dominum nostrum. Amen. Benedicamus domino. Deo gratias. (1 line blank)//
	HOURS OF THE CROSS (ad Matutinum)
f.39v	*The Kiss of Judas (Betrayal in Gethsemane)
	/¶Domine labia mea aperies. Et os meum.//
f.40	/[Hymnus] Patris sapientia veritas divina. Deus homo captus est hora matutina. A suis discipulis cito derelictus. A iudeis traditus venditus afflictus. V. Adoramus te xpiste et benedicimus tibi. Responsorium. Quia per sanctam crucem tuam redemisti mundum. Oratio. Domine ihesu xpiste fili dei vivi pone passionem crucem et mortem tuam inter iudicium tuum et animam meam nunc et in hora mortis mee, largiris digneris vivis misericordiam et gratiam deffunctis requiem et veniam//
f.40v	/ecclesie tue pacem et veram concordiam et nobis peccatoribus vitam et gloriam sempiternam. Qui vivis et regnas deus. Per xpm dominum nostrum.Amen. ->>(10 lines blank)//
	HOURS OF THE HOLY SPIRIT (ad Matutinum)
f.41	*Christ before Annas /¶Domine labia mea aperies. Et os meum.//
f.41v	/[Hymn.] Nobis sancti spiritus gratia sit data. De qua virgo virginum fuit obumbrata. Cum per sanctum angelum fuit salutata. Verbum caro factum est virgo fecundata. Añ. Veni sancte spiritus reple tuorum corda fidelium et tui amoris meis ignem accende. V. Emitte spiritum tuum et creabuntur. R. Et renovabis faciem terre. Oratio. Omnipotens sempiterne deus da nobis illam sancti spiritus gratiam quam discipulis tuis in die sancto penthecostes transmisisti. Per xpm dominum nostrum. Amen. // [The scribe has omitted the formal opening verses Deus in adiutorium, etc. as in many cases at the following hours. The standard texts were so familiar to the reader that everybody could say them from memory. Antiphon, with versicle and response is repeated with the final prayer at all the following hours, where the scribe only has written the incipits without the reference "ut supra"]
	AD PRIMAM (Hore B.M.V. ad Primam)
f.42	*Christ before Caiphas /¶Deus in adiutorium meum intende.//
f.42v	/Domine ad adiuvandum me festina. Gloria patri. Hymnus. Veni creator spiritus, mentes tuorum visita, imple superna gratia, que tu creasti pectora. Memento salutis auctor, quod nostri quondam corporis exilliba[ta] virgine nascendo formam sumpseris. Maria plena gratie. Succurre dei genitrix. Añ. O admirabile commercium. Psalmus.[Ps. 53] Deus in nomine tuo salvum me fac ->>
f.43	/auribus percipe verba oris mei.->> [Ps.53 cont.] ->>Gloria.//
f.43v	/[Psalmus. Ps. 116] Laudate dominum omnes gentes. [Psalmus. Ps. 117] Confitemini domino quoniam bonus ->>De tribulatione invocam do=//
f.44	/minum: et exaudivit me in latitudine ->>[Ps. 117 cont.] ->>Circundantes circundederunt me: et in nomine domini quia ultus sum in eos.//
f.44v	/Circumdederunt me sicut apes ->>[Ps. 117 cont.] ->>Non moriar sed vivam: et //
f.45	/narrabo opera domini. ->>[Ps. 117 cont.] ->>A domino factum est istud; et est mirabile in oculis nostris.//
f.45v	/Hec est dies quam fecit dominus. ->>[Ps. 117 cont.] ->>Confitemini domino quoniam//
f.46	/bonus: quoniam in seculum misericordia eius. Gloria patri. Antiphona. O admirabile commercium creator generis humani animatum corpus sumens de virgine nasci dignatus est et procedens homo sine semine largitus est nobis suam deitatem. Capitulum. Gaude maria virgo cunctas hereses sola interemisti in universo mundo. Deo gratias. R. Ihesu xpiste fili dei vivi miserere nobis. V. Qui de virgine maria dignatus es nasci. Miserere nobis. Gloria patri. Ihesu xpe. V. Post partum virgo inviolata//
f.46v	/permansisti. R. Dei genitrix intercede pro nobis. Oratio. Adiuvet nos quesumus domine beate et gloriose semperque virginis marie intercessio veneranda, et a cunctis periculis absolutos in tua faciat pace gaudere. Per xpm dominum nostrum. [Oratio] Deus qui apostolis tuis sanctum dedisti spiritum concede plebi tue pie peticionis effectum, ut quibus dedisti fidem largiaris et pacem. Per xpm.
	[De Cruce ad primam] Deus in adiutorium. [Hymn.] Hora prima ductus.//
f.47	De sancto Spiritu. [ad primam] Deus in adiutorium etc. [Hymn.] De virgine maria xpus fuit natus. Cricifixus mortuus atque tumulatus. Resurgens discipulis fuit demonstratus. Et ipsis cernentibus celis elevatus. Antiphona. Veni sancte spiritus. V. Emitte spiritum. R. Et renovabis. Oratio. Omnipotens sempiterne.//
f.47v	Blank page (unwritten) [Not reproduced]
	AD TERTIAM
f.48	*Flagellation of Christ (Full painted border with achantus scrolls in red, blue and green) /¶Deus in adiutorium meum intende.//
f.48v	/Domine ad adiuvandum me festina. Gloria patri. Hymnus.* Veni crator spiritus. Mater dei sanctissima atque virgo perpetua offer nos tuo filio in celesti palacio. Maria plena gratie. Succurre dei genitrix. Gloria tibi domine. Añ. Quando natus. [Psalmus.][Ps. 119] Ad dominum [cum tribularer (omitted!)] clamavi ->>Quid detur tibi aut quid ap=// *[Note the varying composition of the hymn at the small hours. An important feature in the local use (rarely noticed by scholars because it takes too long to record all the incipits of the four-five stanzas of the hymn). Here has the second stanza been exchanged, and at Sext and None are two new variants inserted. The full scheme: Prime: Veni creator - Memento salutis, Terce: Veni creator - Mater dei santissima, Sext: Veni creator - Domus pudici pectoris, None: Veni creator - Enixa est puerpera.]
f.49	/ponatur tibi ->>impugnabant me gratis. [Psalmus.][Ps. 120] Levavi oculos ->>
f.49v	->>[Ps. 120 cont.] ->>et usque in seculum. Gloria patri. Psalmus dd'.//
f.50	/[Ps. 121] Letatus sum in hiis ->>et habundantia diligen=//
f.50v	/ Antiphona. Quando natus es ineffabiliter ex virgine maria tunc implete sunt scripture sicut pluvia invellus descendisti ut salvum faceres genus humanum te laudamus deus noster. Capitulum. Per te dei genitrix nobis est vita perdita data que de celo suscepisti prolem et mundo//
f.51	/genuisti salvatorem. Deo gratias. R. Post partum virgo inviolata permansisti. V. Dei genitrix intercede pro nobis. Inviolata permansisti. Gloria patri. Post partum. V. Sancta dei genitrix virgo semper maria. R. Intercede pro nobis ad dominum deum nostrum. Oratio. Protege domine famulos tuos subsidiis pacis et beate marie semper virginis nos patrociniis confidentes, a cunctis hostibus redde secures. Per xpm. [Oratio] Adsit nobis quesumus domine virtus spiritus sancti que corda et corpora nostra clementer//
f.51v	/expurget, et ab omnibus semper tueatur adversis. Per xpistum. [De Cruce ad Tertiam] Deus in adiutorium etc. [Hymn.] Crucifige clamitant hora terciarum. V. Adoramus te xpiste. [Oratio] Domine ihesu xpiste. De sancto Spiritu [ad Tertiam]. Deus in adiutorium etc. [Hymn.] Suum sanctum spiritum deus delegavit. In die sancto penthecostes apostolos confortavit. Et delinguis igneis ipsos inflam=//
f.52	/mavit. Relinquere orphanos eos denegravit. Añ. Veni sancte spiritus. Oratio. Omnipotens sempiterne. ->>(12 lines blank)//
	AD SEXTAM
f.52v	*Carrying of the Cross (Full painted border with achantus scrolls in red and blue.) /¶Deus in adiutorium meum intende.//
f.53	/Domine ad adiuvandum me festina. Gloria patri. Hymnus. Veni creator spiritus. Domus pudici pectoris templum repente fit dei intacta nesciens virum verbo concepit filium. Maria plena gratie. Succurre dei genitrix. Gloria tibi domine. Antiphona. Rubum quem viderat. Psalmus. [Ps.122] Ad te levavi oculos ->>
f.53v	->>et despectio superbis. Gloria patri. Psalmus. [Ps.123] Nisi quia dominus ->>Cum irasceretur furor eorum//
f.54	/in nos forsitan aqua absorbuisset nos. ->>qui fecit celum et terram. [Gloria patri.] [Psalmus.][Ps.124] Qui confidunt in domino sicut mons syon: non com=//
f.54v	/movebitur in eternum ->>pax super israel. Gloria patri. Antiphona.//
f.55	/Rubum quem viderat moyses incombustum conservatam agnovimus tuam laudabilem virginitatem dei genitrix intercede pro nobis. Capitulum. Ego flos campi et lilium convallium sicut lilium inter spinas sic amica mea inter filias. Deo gratias. R. Sancta dei genitrix virgo semper maria. V. Intercede pro nobis ad dominum deum nostrum. Virgo semper maria. Gloria patri. Sancta dei genitrix. V. Ora pro nobis sancta dei genitrix. R. Ut digni efficiamur promissionibus xpi. [Oratio] Beate et gloriose semperque //
f.55v	/virginis marie quesumus omnipotens deus ut intercessio gloriosa nos protegat et ad vitam perducat eternam. Per xpistum. Oratio. Mentes nostras quesumus domine spiritus paraclitus qui a te procedit illuminet et inducat in omnem sicut tuus promisit filius veritatem. Per xpm.
f.55v	[De Cruce ad Sextam] Deus in adiutorium etc. [Hymn.] Hora sexta ihesus est cruci conclavatus. Atque cum latronibus pendens deputatus. Pretorinentis siciens felle saturatus. Agnus crimen diluit sic ludifi=//
f.56	/catus. V. Adoramus te xpiste. Oratio. Domine ihesu xpiste. De sancto Spiritu [ad Sextam] Deus in adiutorium etc. [Hymn.] Septiformen gratiam tunc acceptaverunt. Quare ydiomata cuncta cognoverunt. Ad diversa climata mundi recesserunt. Et fidem catholicam tunc predicaverunt. V. Veni sancte spiritus. [Oratio] Omnipotens sempiterne. ->>(5 lines blank)//
	AD NONAM DE B.M.V.
f.56v	*Crucifixion (Full painted border with achantus scrolls in red and blue). /¶Deus in adiutorium meum intende.//
f.57	Hymnus. Veni creator spiritus. Enixa est puerpera quem gabriel predixerat quem matris aluo gestiens clausus iohannes senserat. Maria plena gratie. Succurre dei genitrix. Gloria tibi domine. Añ. Ecce maria. [Psalmus 125] In convertendo. ->>
f.57v	Psalmus. [Ps.126] Nisi dominus edificaverit ->>
f.58	/Nisi dominus custodierit ->>[Ps.126 cont.] ->>inimicis suis in porta. Gloria patri.//
f.58v	/[Ps. 127] Beati omnes qui timent dominum ->>
f.59	/Et iudeas filios filiorum tuorum: pacem super israel. Gloria. Antiphona. Ecce maria genuit nobis salvatorem quem iohannes videns exclamavit dicens: ecce agnus dei, ecce qui tollit peccata mundi. Capitulum. Sicut cynamomum et balzamum aromatizans odorem dedi quasi mirra electa dedi suavitatem odoris. Deo gratias. R. Ora pro nobis sancta dei genitrix. V. Ut digni efficiamur promissionibus xpisti. Sancta dei genitrix. Gloria patri. Ora pro nobis. V. Speciosa facta es et suavis. R. In delicijs //
f.59v	/tuis sancta dei genitrix. Oratio. Famulorum tuorum quesumus domine delictis ignosce, ut qui tibi placere de actibus nostris non valemus genitricis filij tui nostri ihesu xpisti intercessione salvemur. Per xpistum. [Oratio] Mentibus nostris quesumus domine spiritum ~~sanctum~~ sanctum benignus infunde, cuius et sapientia conditi sumus et providentia gubernamur. Per. [De Cruce ad Nonam] Deus in adiutorium etc. [Hymn.] Hora nona dominus ihesus expiravit. Hely clamans//
f.60	/animam patri commendavit. Latus eius lancea miles perforavit. Terra tunc contremunt et sol obscuravit. V. Adoramus te xpiste. [De Sancto Spiritu ad Nonam] Deus in adiutorium etc. [Hymn.] Spiritus paraclitus fuit appeltatus. Domini dei karitas fons vivificatus. Spiritalis unctio ignis inflammatus. Septiformis gratia karisma beatus. [Ant.] Veni sancte spiritus. [Oratio.] Omnipotens sempiterne. ->>(3 lines blank)//
f.60v	unwritten (15 lines blank)
	AD VESPERAS DE B.M.V.
f.61	*Descent from the Cross (Lamentation under the Cross: Pietà with St. John) Full painted border with achantus scrolls in red and blue. /¶Deus in adiutorium meum intende.//
f.61v	/Domine ad adiuvandum. Gloria patri. Añ. Beata mater. Ps.dd. [Psalmus Davide 121] Letatus sum in hiis. Ps.dd. [Ps. 122] Ad te levavi oculos. Ps.dd. [Ps. 123] Nisi quia dominus. Ps.dd. [Ps. 124] Qui confidunt in domino. Psalmus. [Ps. 125] In convertendo dominus. Antiphona. Beata mater et innupta virgo gloriosa regina mundi intercede pro [nobis] ad dominum ihesum xpistum. Capitulum. Beata es virgo maria que dominum portasti creatorem mundi genuisti qui te fecit et in eternum permanes virgo. Hymnus. Ave maris stella dei ma=// [The psalms are in this place only indicated by their incipits, because they already are present in extenso at the previous hours. This practise (taken from the breviary, to save space) is usually made clear with the rubric "ut supra" (as above), but none the less familiar to the everyday reader. The psalms at Vesper are often called "Psalmi de beate marie", they are always found in the major offices for the Virgin - but as there are more than one set (in different liturgical uses) is it necessary to consult a breviary to see what the local choise is. Cf. the Checklist for the Hours of the Virgin in the Tutorial].
f.62	/ter alma atque semper virgo ->>[Hymn continued, cf. full text in the Bohun Hours] ->>Vitam presta puram iter//
f.62v	->>Sit laus deo patri summo xpo decus spiritui sancto trinus honor unus, amen. V. Diffusa est gratia in labiis tuis. R. Propterea benedixit te deus in eternum. Añ. Sancta maria. [Canticum B.M.V. (Luc.1,46-55)] Magnificat anima mea ->>Quia fecit michi magna//
f.63	/qui potens est ->>[Magnificat continued] ->>Sicut locutus est ad patres nostros: abraham et semini eius//
f.63v	/in secula. Gloria patri. Antiphona. Sancta maria succurre miseris iuva pusillamines refove flebiles ora pro populo interveni pro clero intercede pro devoto femineo sexu. Domine exaudi. [Oratio.] Concede nos famulos tuos. [Ut supra ad Laudes]. [Commemoration of the deceased, cf. f.39] Añ. Veni sancte spiritus. V. Emitte spiritum. R. Et renovabis. Oratio. Deus qui corda fidelium. [De Cruce ad Vesperas] Deus in adiutorium etc. [Hymn.] De cruce deponitur hora vespertina. Fortitudo latuit in mente divina. Talem mortem subiit vite medicina. Heu corona glorie iacuit supina. V. Adoramus te xpe.//
f.64	/[Oratio.] Domine ihesu xpiste. De sancto Spiritu [ad Vesperas] Deus in adiutorium etc. [Hymn.] Dextre dei digitus virtus spiritalis. Nos deffendat eruat ab omnibus malis. Ut nobis non noceat demon infernalis. Sed protegat nutriat foveat sub alis. Añ. Veni sancte spiritus. V. Emitte spiritum. R. Et renovabis. Oratio. Omnipotens sempiterne. ->>(5 lines blank)//
f.64v	unwritten (15 lines blank)
	AD COMPLETORIUM
f.65	*Entombment of Christ (Full painted border with achantus scrolls in red and blue). /¶Converte nos deus salutaris noster.//
f.65v	/Et averte iram tuam a nobis. Deus in adiutorium meum. Domine ad adiuvandum. Gloria patri. Añ. Cum iocunditate. [Psalmus.][Ps.12] Usquequo domine oblivesceris ->>quam obdormiam in morte://
f.66	->>psallam nomini domini altissimi. Gloria. [Psalmus.][Ps. 42] Iudica me deus ->>et quare//
f.66v	/tristis incedo dum affligit me inimicus ->>[Ps. 42 cont.] ->>salutare vultus//
f.67	/mei et deus meus. Gloria. [Psalmus.][Ps. 128] Sepe expugnaverunt ->>Fiant sicut fenum tectorum://
f.67v	/quod priusquam evelatur exaruit. ->>in nomine domini. Gloria patri. [Psalmus.][Ps. 130] Domine non est exaltatum ->>sed exaltavi animam meam.//
f.68	/Sicut ablatatus est ->>et usque in seculum. Gloria. Antiphona. Cum iocunditate memoriam beate marie celebremus ut ipsa pro nobis intercedat ad dominum ihesum xpm. [Capitulum.] Maria virgo semper letare que meruisti xpm portare celi et terre conditorem quia de tuo utero protulisti huius mundi salvatorem. Deo gratias. Hymnus. Virgo dei genitrix quem totus non capit orbis in //
f.68v	/tua se clausit viscera factus homo. ->>gloria magna deo. Amen. V. Ecce ancilla domini. R. Fiat michi secundum verbum tuum. Añ. Tota pulchra. [Canticum Simeonis (Luc.2,29-32)] Nunc dimittis servum tuum domine: secundum verbum tuum in pace. Quia viderunt oculi mei: sa=//
f.69	/lutare tuum. ->>plebis tue israel. Gloria patri. Antiphona. Tota pulchra es amica mea et macula non est in te. [Oratio.] Gratiam tuam quesumus domine, mentibus nostris infunde, ut qui angelo nunciante xpi filij tui incarnationem cognovimus per passionem eius et crucem ad resurrectionis gloriam perducamur. Per. [Oratio.] Ure igne sancti spiritus renes nostros et cor nostrum domine ut tibi ca=//
f.69v	/sto corpore serviamus et mundo corde placeamus. Per xpistum. De sancta Cruce. [ad Completorium] Converte nos deus. [Hymn.] Hora completorii datur sepulture. Corpus xpisti nobile spes vite future. Conditur aromate complentur spripture. Iugis sit memoria mors hec michi cure. [Recommendatio.] Has horas canocicas cum devocione. Xpiste tibi recolo pia racione. Ut qui pro me pasus es amotis ardore. Sis michi solacium in mortis agone. V. Adoramus te xpiste. [Oratio.] Domine ihesu xpe. De sancto Spiritu. [ad Completorium] Converte nos deus.//
f.70	/[Hymnus] Spiritus paraclitus nos velit iuvare. Gressus nostros regere et illuminare. Ut cum deus venerit omnes iudicare. Nos velit ad dexteram suam appellare. [Recommendatio.] Has horas canocicas cum devocione. Tibi sancte spiritus pia racione. Dixi ut nos visites inspiracione. Ut vivamus iugiter celi regione. Añ. Veni sancte spiritus. Oratio. Omnipotens sempiterne. ->>(4 lines blank)//
	Here would normally follow the seven penitential psalms with the litany, and the long text of the office of the dead "Vigilie defunctorum", each preceded by a full-page miniature. The original book had at least 13 full-page miniatures and 240 pages text.

|Back to the CHD Guides Table of Contents ||CHD Home|